In de gehele keten van de levensmiddelenindustrie zijn er mogelijkheden om grondstoffen nóg beter te benutten

Het verwerken en produceren van voedsel is een complex proces met veel verschillende stappen. Kijkend naar voedselverspilling zijn er in deze stappen meerdere uitdagingen. Zo kunnen reststromen ontstaan, speelt houdbaarheid een belangrijke rol en zijn er nieuwe technologieën benodigd.

Verschillende organisaties, regelingen en tools kunnen helpen om met deze uitdagingen aan de slag te gaan.

Reststromen naar voedsel

Om reststromen te verwaarden tot voedsel is er vaak een aanpassing in de reguliere keten nodig en een partij die de reststroom kan verwerken. Meerdere stakeholders van Samen Tegen Voedselverspilling bieden oplossingen en praktische voorbeelden ter inspiratie. Maar welke partijen zijn dit? En wat doen ze precies met deze reststromen?

Darling Ingredients

Darling Ingredients voorkomt verspilling in de agro-foodketen door het inzamelen van ongeveer 10 miljoen ton (9.7 MMT) dierlijke bijproducten en restmaterialen per jaar wereldwijd. Uit deze grondstoffen produceert Darling Ingredients vetten, eiwitten, gelatine, collageen en fosfaten met vele toepassingen. De ingrediënten worden breed ingezet in farmaceutische en levensmiddelenapplicaties en in pet food en diervoeders.

De Clique

De Clique gebruikt reststromen zoals koffiedik, schillen en etensresten van bedrijven als voedingsbodem voor nieuwe producten. Zo creëren ze waardevolle, kortere en circulaire ketens. Ze maken bijvoorbeeld frisdrank en foccacia van sinaasappelschillen en bitterballen en kroketten van oesterzwammen gegroeid op koffiedik.

De Verspillingsfabriek

Te grote wortelen, snijresten van bloemkool, tomatenkontjes, te kleine aardappelen en paprika’s die net niet rood genoeg zijn; dit zijn een aantal voorbeelden van reststromen van groenten die De Verspillingsfabriek verwerkt. De Verspillingsfabriek heeft als doel om zoveel mogelijk groentenreststromen te redden van de verspilling. Van deze groenten worden vervolgens smaakvolle producten zoals soepen, sauzen en stoofgerechten gemaakt. Dat wordt gedaan door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt; talent verspillen is namelijk ook zonde!

Duynie GroupDuynie Group zorgt voor de verwaarding van plantaardige co-producten uit de levensmiddelen- en biobrandstoffenindustrie. Het bedrijf ontzorgt leveranciers en creëert duurzame producten voor verschillende markten, zoals hoogwaardige diervoeders, humane voeding, technische applicaties en grondstoffen voor energieproductie. Hierbij zet Duynie Group in op circulariteit en samenwerkingen in de keten. Daarnaast werkt het R&D-team continu aan innovaties om co-producten nog beter te verwaarden.

Groente & Fruitbrigade

De Groente & Fruitbrigade heeft als missie om iedere voedselbank elke week te voorzien van verse groenten en fruit. Telers en handelaren doneren overschotten en buitenbeentjes aan de Groente & Fruitbrigade. Zij zorgen er vervolgens voor dat de producten worden gesorteerd, gecontroleerd en gedistribueerd naar het distributienetwerk van Voedselbanken Nederland om zo voedselbankklanten te voorzien van vers en gezond eten waarbij ook nog eens verspilling wordt tegengegaan.

Henri

Henri is producent van kant-en-klare soepen, sauzen en maaltijdcomponenten. Ze gebruiken daar meerdere reststromen groenten voor. Bijvoorbeeld tomaten: bij cherrytomaten worden de tomaatjes die aan de tros het dichtstbij de stam groeien, het eerste rijp. Deze worden vaak van het trosje verwijderd omdat de onderste tomaatjes daar veel langer over doen. Deze overrijpe tomaatjes werden voorheen door de kweker vergist, nu maakt Henri er een heerlijke soep van. Voor het gebruik van de reststromen groenten maken ze goede afspraken met de telers en kwekers.

IntelligentFood

IntelligentFood vermindert voedselverspilling door op basis van reststromen innovatieve en creatieve recepturen en producten te ontwikkelen. Daarbij wordt gebruik gemaakt van snijresten en halffabricaten die overblijven bij de productie van voedsel. Producten worden gemaakt voor gespecialiseerde ketens, retail en groothandel. Op dit moment ligt de focus op de reststromen van brood en deegwaren.

Magie Creations

MaGie Creations verwaardt biergraan, de grootste reststroom van bierbrouwers. Het biergraan wordt nu gebruikt als voer voor melkvee. Magie Creations verwerkt het tot ingrediënten voor de voedingsmiddelenindustrie, zoals meel voor brood.

Soupalicious

Soupalicious bereidt koelverse soepen. Voor elke liter soep die afgenomen wordt, wordt automatisch een liter soep aan de voedselbank bij jou in de buurt gedoneerd. De soepen gemaakt voor de voedselbank worden volledig met goede reststromen groenten gemaakt. Ook worden er steeds meer reststromen groenten gebruikt voor de soepen die Soupalicious verkoopt.

vanRijsingengreen

vanRijsingengreen werkt samen met de natuur aan gezonde groenteproducten. De bedrijven van vanRijsingengreen zaaien, oogsten, verwerken en verkopen op een duurzame manier verschillende groenteproducten. Ze gebruiken daarbij alle delen van de groenten. Door een optimale bedrijfsketen en goede planning halen ze het maximale uit verwerkte groenten. Daarmee voorkomen ze de belangrijkste oorzaken van onnodige reststromen en potentiële voedselverspilling. Als er toch reststromen vrijkomen, dan verwaarden ze reststromen van onder andere wortels, bieten, spinazie en boerenkool alsnog tot de laatste vezel en de laatste druppel. Het tot waarde brengen van deze reststromen vindt plaats in de fabriek in Helmond.

Daarnaast werkt vanRijsingengreen mee aan verschillende innovatieve projecten op het gebied van plantaardige reststromen. Voorbeelden hiervan zijn Food from Food en de PPS Eindeloos Groenten.

Voedselbanken Nederland

De voedselbanken helpen de mensen die gedurende een periode niet in staat zijn in hun eerste levensbehoefte te voorzien. Dat doen ze door deze mensen tijdelijk te voorzien van voedselpakketten. Bedrijven uit de levensmiddelenindustrie kunnen daarbij helpen door het doneren van producten die bijvoorbeeld geen bestemming meer hebben. Voedselbanken Nederland zorgt ervoor dat de producten terecht komen bij mensen die het goed kunnen gebruiken. Zo worden mensen geholpen én wordt voedselverspilling tegengegaan.

Zwanenberg Food Group

Zwanenberg Food Group is producent van o.a. soepen en sauzen waarin reststromen groenten worden verwerkt. Door het verwerken en verhitten blijft het product lang houdbaar. De reststromen die ze ontvangen van kwekers, groenteleveranciers en -verwerkers zijn producten die qua maat of kleur net iets afwijken.

Reststromen naar veevoer

Wanneer reststromen niet kunnen worden verwaard tot voedsel voor humane consumptie dan kunnen deze stromen worden verwerkt tot veevoer. Binnen het Circular Food Center wordt door een cluster van bedrijven gewerkt aan een circulaire dierlijke eiwitketen, waarin reststromen op grote schaal hoogwaardig worden verwerkt tot diervoer.

Hieronder vind je verschillende stakeholders die een rol kunnen spelen in het verwaarden van de reststromen van jouw bedrijf tot veevoer.

Duynie FeedDuynie Feed verwerkt plantaardige co-producten die vrijkomen uit de levensmiddelen- en biobrandstoffenindustrie naar hoogwaardige diervoeders. Hierbij zet Duynie Feed in op circulariteit en het gezamenlijk verduurzamen van de vlees- en zuivelketen. Dit doen ze niet alleen in Nederland, maar in 17 Europese landen.

FeedValid

FeedValid is al zo’n 125 jaar actief in de agrarische sector en diervoeding. Ze waarderen reststromen uit de levensmiddelenindustrie op tot nieuwe circulaire diervoederingrediënten. Door deze stromen een waardevolle bestemming te geven, leveren ze een bijdrage aan duurzame en toekomstgerichte voedselproductie.

Kipster

Het kippenvoer voor de kippen van Kipster bestaat voor 97% uit restjes en voor 3% uit vitamines en mineralen. Bakkerij Holland, Kipster, Lidl en Nijsen/Granico hebben een circulaire ketensamenwerking opgezet. Niet-verkocht brood van Lidl wordt via Bakkerij Holland naar Nijsen/Granico gebracht waar het wordt vermengd tot kippenvoer. Kipster voert dit aan hun kippen waarna de gelegde eieren bij Lidl worden verkocht.

Kwaliflex

Kwaliflex verwerkt reststromen uit de levensmiddelenindustrie. Dit zijn zowel verpakte als onverpakte reststromen. Met de verwerking van de reststromen wekken ze groene stroom en biogas op en maken ze veevoer wat ze aan de varkens in hun eigen varkenshouderij voeren.

Looop

Looop verwerkt organische reststromen vanuit de levensmiddelenindustrie tot nieuwe producten zoals grondstoffen voor humane voeding, veevoer en energie. Op deze manier brengen ze organische reststromen opnieuw de keten in.

Nijsen Company

Nijsen Company maakt van reststromen uit de levensmiddelenindustrie veevoer voor kippen van Kipster en varkens. Zo draagt Nijsen Company bij aan de circulaire landbouw en een duurzamere varkens- en pluimveehouderij met als uiteindelijk doel een duurzaam en lekker stukje vlees of ei.

Oranjehoen

Oranjehoen is een kippen- en akkerbouwbedrijf dat gebruik maakt van een kringloop tussen de akkerbouw en kippen. Daarnaast worden de kippen gevoerd met reststromen wortel, rode bieten en kruiden. Daardoor krijgen de kippen en het kippenvlees een oranje kleur.

Smits

Smits is een duurzaam pluimveebedrijf. De kippen worden grootgebracht met eiwitrijke larven. Deze larven groeien op een voedingsbodem van niet-verkochte groenten en fruit van de lokale supermarkt.

Zonvarken

Coöperatie Zonvarken is een samenwerking van boeren met een vooruitstrevende varkensboerderij. Zonvarkens worden gevoerd met 100% rest- en retourstromen van humane voeding. Op deze manier draagt Zonvarken bij aan het verminderen van voedselverspilling.

Houdbaarheid

De houdbaarheid van producten speelt een belangrijke rol als het gaat om voedselverspilling. Zo kunnen bijvoorbeeld verpakkingen en technologieën ervoor zorgen dat een product langer houdbaar is waardoor het minder snel wordt verspild.

Apeel Sciences

Apeel Sciences biedt het coatingproduct Apeel: een plantaardige coating die ervoor zorgt dat producten zoals avocado’s, citrusvruchten en mango’s langer houdbaar blijven. De plantaardige bescherming van Apeel houdt het vocht in de vrucht langer vast en zorgt dat er minder zuurstof in het fruit komt. Hierdoor vertraagt het bederfproces en blijft het fruit langer goed.

Contronics Dry Misting
Door gebruik te maken van ‘dry misting’ blijven producten gedurende transport, opslag en in de supermarkten langer goed. Het dry misting systeem van Contronics creëert fijne mist door ultrasone trillingen. De producten worden omgeven door een mistdeken waarna de mist verdampt, de luchtvochtigheid stijgt en er een koelend effect ontstaat. Verse producten staan daardoor geen vocht meer af waardoor de kwaliteit van het voedsel langer behouden blijft.

Keep-it Technologies
Keep-it heeft een real time houdbaarheidsindicator ontwikkeld die laat zien hoeveel dagen een product nog houdbaar is. De indicator is gekalibreerd op basis van houdbaarheidsdata van specifieke producten. In combinatie met de temperatuur waaraan het product is blootgesteld, berekent de indicator hoeveel dagen het product nog houdbaar is. Gebruik van de indicator kan voedselverspilling effectief verminderen omdat houdbaarheid veel te maken heeft met de temperatuur waaraan het product is blootgesteld.

Liquidseal Fruits

Liquidseal is een chem-free verpakking die resulteert in een verlengde houdbaarheid van bederfelijke producten zoals fruit. Het zorgt voor een ultradun laagje rond elke vrucht en verzekert een optimale bescherming tegen fungicide en schimmel en vertraagt het verouderingsproces. Met als resultaat een verlengde houdbaarheid, het behouden van productkwaliteit en tegengaan van productuitval.

OPACKGROUP

OPACKGROUP is een bedrijf dat gespecialiseerd is in de productie van kunststof en flexibele folies en verpakkingen. Door de inzet van de juiste folies binnen de horticulture kan de oogst beter worden gereguleerd wat resulteert in minder verspilling. Daarnaast resulteert gebruik van folies bij groenten en fruit in een langere houdbaarheid en voorkomt het distributieschade en verspreiding van bederf.

PerfoTec

De technologie van PerfoTec meet de ademhalingssnelheid van groenten en fruit en voorziet de verpakking van een product van het precieze aantal gaatjes die het nodig heeft, om een optimale atmosfeer te creëren. De nodige zuurstof kan in de verpakking komen en de overbodige hoeveelheid CO₂ kan de verpakking verlaten. Het product ademt daarmee constanter, langzamer en blijft langer vers en houdbaar.

Technologieën & Data-analyse

Technologieën en data-analyse zijn niet meer weg te denken uit de huidige maatschappij. Voor preventie en vermindering van voedselverspilling zijn er tal van mogelijkheden op het gebied van technologie en data.

EyeOn
EyeOn is een bedrijf dat advies geef over planning en forecasting en gespecialiseerd is in het optimaliseren van stromen in de keten. Ze maken de keten transparant door gebruik van grote hoeveelheden data en verschaffen daarmee inzicht hoe processen kunnen verbeteren om verspilling te voorkomen.

Food Tech Brainport
In een veranderende en groeiende wereld verandert ook de voedselbehoefte. Dit vraagt om optimaler gebruik van grondstoffen en slimme technologieën. Food Tech Brainport biedt als fieldlab faciliteiten en toegang tot kennis, kapitaal en netwerken op het gebied van voedsel en technologie. Samen met kennisinstellingen en technologiebedrijven vindt Food Tech Brainport manieren om alle grondstoffen uit producten optimaal te verwerken tot voeding.

OneThird
OneThird ontwikkelde een intelligente scanner waarmee op elk moment de houdbaarheid van groenten en fruit kan worden voorspeld. Zo kan er eenvoudig bepaald worden hoelang het nog duurt voordat het product niet meer acceptabel is om te verkopen. Het doel van OneThird is om objectieve houdbaarheidsdata en gerelateerde informatie in real-time beschikbaar te maken voor verschillende schakels in de keten. Hierdoor kunnen er beter besluiten worden genomen, kijkend naar de houdbaarheid, waardoor voedselverspilling vermindert.

Milgro
Zorgvuldige inzet van grondstoffen op basis van de juiste data; dat is waar Milgro voor zorgt. Milgro voorziet bedrijven van een ‘control room’ die benodigd is om de juiste data zichtbaar te maken. Op deze manier wordt onder andere voedselverspilling zichtbaar en kan er gericht actie worden ondernomen om de verspilling te verminderen.

Orcado
Orcado ontwikkelde een gecombineerd product genaamd Supplybrain. Geavanceerde software waarin meerdere modules beschikbaar zijn: forecasting, VMI en demandplanning. Met deze drie modules wordt o.a. geavanceerde forecasting software gebruikt om verspilling te voorkomen en kosten te reduceren en wordt de VMI gebruikt voor de ondersteuning van het voorraadbeheer. Optimalisatie in de keten zorgt voor minder verspilling en meer rendement.

Ondersteuning, regelingen & tools

Om bedrijven te ondersteunen en inspireren om met voedselverspilling aan de slag te gaan, zijn er organisaties die hierbij kunnen helpen, regelingen en tools. Zo worden bedrijven zowel met kennis als op financieel gebied ondersteund.

MVO Nederland
MVO Nederland vormt samen met ondernemers een netwerk dat zich naar een nieuwe economie toe beweegt. Deze nieuwe economie is klimaatneutraal, circulair en heeft eerlijke ketens. MVO Nederland laat zien hoe de route naar de nieuwe economie eruit ziet en ondersteunt dat door innovatie tot stand te brengen via projecten. Zo’n 2000 bedrijven zijn aangesloten, waarvan er 530 actief zijn in projecten en netwerken. Eén van de initiatieven die is ontstaan vanuit MVO Nederland, is Verspilling is Verrukkelijk.

In februari 2019 lanceerde MVO Nederland 'Het Versnellingshuis Nederland circulair!' in samenwerking met Het Groene Brein, het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en VNO-NCW/MKB-Nederland. Het Versnellingshuis helpt ondernemers een (volgende) stap in de circulaire economie te zetten. Ze inspireren, informeren, begeleiden en brengen ondernemers met elkaar in contact. Het Versnellingshuis heeft een overzicht gemaakt met een selectie van fondsen, regelingen en instellingen waar circulaire ondernemers een streepje voor hebben.

Platformen & Databases
Er zijn veel verschillende platformen, organisaties en databases die kennis, informatie en oplossingen bieden op het gebied van voedselverspilling.

Zo was REFRESH een EU project waarin het verminderen van voedselverspilling centraal stond wat onder andere resulteerde in een online platform, een valorisatietool (FORKLIFT) en een database met kennis over de samenstelling van voedsel (FoodWasteEXplorer).

Het Ministerie van Landbouw, Natuur & Voedselkwaliteit heeft het platform No Waste Network opgezet. Het platform is gericht op ondernemers en organisaties vanuit de voedselketen. De missie van het platform is het hoogwaardig verwaarden van reststromen en het verminderen van voedselverspilling.

Vanuit Wageningen University en Research wordt er op meerdere vlakken onderzoek gedaan zoals het REFRESH project en worden projecten gedaan over voedselverspilling. Zo is er een dossier ‘Hoe voorkom je voedselverspilling’, worden er beleidsondersteunende onderzoeken gedaan (bijvoorbeeld PPS Eindeloos Groenten) en is er onderzoek gedaan naar voedselverspilling in de zorg.

Ook Groen Kennisnet heeft een dossier met informatie over voedselverspilling. Daarin worden niet alleen feiten en cijfers benoemd, maar ligt de nadruk op praktijk gerelateerde voorbeelden.

Rabobank
Als food- en agribank voelt de Rabobank vanuit haar missie 'Growing a better world together' een verantwoordelijkheid om een betekenisvolle bijdrage te leveren aan het wereldvoedselprobleem. De Rabobank ziet een toenemend aantal klanten investeren in duurzaamheidsmaatregelen in de voedselwaardeketen. De bank helpt hierbij met onder andere financiële ondersteuning. Zo bieden ze bijvoorbeeld financiering voor starters die zich bezighouden met innovaties en ontwikkeling; de Rabo Innovatielening. Deze vorm van financiering is bedoeld voor startende ondernemers met een goed innovatief idee dat bijdraagt aan de digitalisering en/of verduurzaming en/of vitalisering van de maatschappij.

Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen
Elke provincie heeft een eigen Regionale Ontwikkelingsmaatschappij (ROM). De doelstelling van de ROMs is het versterken van de lokale en regionale economie. De ROMs investeren voornamelijk in innovatieve, snelgroeiende en regionale bedrijven. Er wordt risicokapitaal verstrekt aan ondernemers waarbij de ROM zelf aandeelhouder kan worden in het bedrijf. Om als bedrijf hiervoor in aanmerking te komen dient er een aanvraag te worden gedaan. Deze aanvraag verschilt per ROM. Kijk hier voor de ROM in jouw provincie en voor meer informatie.

Daarnaast hebben verschillende ROMs het Business Innovation Program Food opgezet. Is je bedrijf actief in de agrofoodsector en zie je kansen om meer waarde te halen uit grondstoffen door nieuwe toepassingen of efficiëntere inzet? Dit innovatieprogramma helpt je hierbij.

RVO
De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) is er voor ondernemende Nederlanders die werken aan een duurzame en economisch sterke samenleving. De RVO helpt op het gebied van agrarisch ondernemen, duurzaamheid en innovatie. Daarnaast levert de RVO expertise over landen, octrooien en duurzame oplossingen en ze informeren over financiële en fiscale regelingen. De RVO werkt in opdracht van de Rijksoverheid, de EU, provincies en gemeenten.

De RVO heeft een breed aanbod aan subsidie- en financieringsregelingen. Deze worden uitgevoerd namens verschillende ministeries en de Europese Unie.

Op dit moment staan de MIA- en Vamil-regeling open. Hierbij kun je als ondernemer fiscaal voordelig investeren in milieuvriendelijke technieken. Met de MIA-regeling profiteer je van een investeringsaftrek die kan oplopen tot 45% (in 2023) van het investeringsbedrag. Met de Vamil-regeling kun je 75% van de investeringskosten afschrijven. Je komt voor deze regelingen in aanmerking als je investeert in bedrijfsmiddelen of technieken die op de Milieulijst staan en voldoen aan de daarin gestelde eisen. Zo staan er ook bedrijfsmiddelen op de Milieulijst die bijdragen aan het verminderen van voedselverspilling. Voorbeelden hiervan zijn ‘Verwerkingsapparatuur voor het beperken van voedselverspilling in de voedingsmiddelenindustrie’, ‘Apparatuur voor het opwaarderen van plantaardige (rest)stromen tot voedingsmiddelen’ en ‘Verwerkingsapparatuur van laagwaardige plantaardige reststromen tot voedsel voor insectenkweek’. Kijk hier voor alle informatie en voorwaarden.

Topsector Agri & Food
Topsector Agri & Food heeft als ambitie om wereldleider te worden op het gebied van onder andere succesvolle oplossingen voor uitdagingen op het gebied van landbouw en voeding. Daarom stimuleren zij nieuwe kennis en innovaties hoofdzakelijk door het opzetten en financieren van onderzoeks- en innovatieprojecten. Topsector Agri & Food ondersteunt innovatie met eigen regelingen en co-financering en biedt de volgende mogelijkheden aan bedrijven en kennisinstellingen:

Het (laten) uitvoeren van PPS-projecten
Deelnemen aan een Kennis op Maat-project
Deelnemen in een Seed Money Project voor internationale samenwerking

Voucherregeling
De voucherregeling van Samen Tegen Voedselverspilling is voor bedrijven die aan de slag willen met innovaties voor een circulaire voedselketen. Doel van de voucherregeling is om bedrijven te stimuleren voedselverspilling te voorkomen of reduceren en reststromen optimaal te verwaarden.

Je kunt een voucher inzetten om advies- en onderzoeksprojecten uit te laten voeren, een business case (validatie) te ontwikkelen of een innovatie helpen opschalen naar productieniveau. Andere voorbeelden waar je een voucher voor kunt inzetten: inzet van consultancybureaus en solution providers, quick scans, producttesten, investeringen in pilots of inhuur van engineering capaciteit. Ook kunnen bedrijven met een voucher gebruik maken van advies van onder andere Wageningen University & Research, HAS Hogeschool of andere publieke kennisinstellingen. Bijvoorbeeld in de vorm van een expertsessie, een validatie, een haalbaarheidsonderzoek, een workshop of een value scan.

De voucher vergoedt de helft van de kosten van het project, de andere helft draagt het bedrijf zelf bij. De waarde van de voucher is minimaal € 5.000 en maximaal € 17.500 (incl. btw).

ZLTO
ZLTO is een vereniging van ruim 13.000 boeren en tuinders in Zeeland, Noord-Brabant en Zuid-Gelderland. De vereniging stimuleert onder andere innovatieve projecten en investeert in bedrijven. Daarbij wordt in verschillende thema’s gewerkt zoals verduurzaming van voedselproductie en klimaat. Samen met partners uit de agrarische en wetenschappelijke sector is ZLTO het project Food Heroes gestart. Het is een project dat 3,5 jaar duurt waarin de deelnemende partners aan de slag gaan met de verwaarding van reststromen in de sectoren Groenten & Fruit (2e en 3e klasse groenten en fruit), Mannelijke dieren (vlees van bokjes) en Visserij.

*Bovengenoemde regelingen weergeven enkel een aantal voorbeelden van toepasselijke regelingen