Zo gaan supermarkten voor verspillingsvrij
Van al het voedsel, inclusief dranken, dat supermarkten in Nederland aanboden in 2020, werd gemiddeld 98,4% verkocht. 1,6% van het voedsel, uitgedrukt in kilogrammen, kwam niet bij consumenten terecht. Daarmee is de hoeveelheid voedselverspilling in supermarkten met 3,6% afgenomen ten opzichte van 2018. Dit blijkt uit onderzoek door Wageningen University & Research (WUR), in opdracht van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) en het ministerie van Landbouw, Natuur & Voedselkwaliteit, onder de vlag van de stichting Samen Tegen Voedselverspilling. Aan deze zelfrapportage werkten vijf Nederlandse supermarktketens mee: Albert Heijn, Aldi, Jumbo, Lidl en PLUS. Samen beslaan ze bijna 80% van de Nederlandse markt.
Supermarkten spelen een belangrijke rol in de aanpak van voedselverspilling, niet alleen in de eigen operatie, maar ook in de hele keten. Bijvoorbeeld door met hun leveranciers duurzame afspraken te maken, kwaliteitsnormen aan te passen, nieuwe technologieën toe te passen en in te zetten op bewustwording onder consumenten. Bekijk deze infographic voor cijfers en oplossingen over de inzet van supermarkten tegen voedselverspilling:
Een aantal van onze stakeholders biedt oplossingen voor retailers om voedselverspilling te voorkomen en deelt praktische voorbeelden ter inspiratie. Lees meer hieronder.
Voorbeelden
Meerdere retailers in Nederland pakken voedselverspilling op verschillende manieren aan. Onderstaand vind je een aantal voorbeelden van vier van onze stakeholders.
Albert Heijn
Albert Heijn voorkomt op vele manieren voedselverspilling. Bijvoorbeeld door strak op hun bevoorrading te sturen, producten op tijd af te prijzen en nauw samen te werken met de voedselbanken. Ook gaan ze het gesprek aan met leveranciers. Samen met hun leveranciers kijken ze of ze THT-codes kunnen optimaliseren. Ze nemen producten onder de loep en waar mogelijk worden THT-codes gewijzigd. Dit levert extra verkoopdagen op en minder verspilling.
Voor een aantal winkels maakt Albert Heijn gebruik van nieuwe technieken die kunnen helpen bij het verminderen van voedselverspilling. Eén van die technieken is dynamisch afprijzen: het automatisch afprijzen van producten op basis van de houdbaarheid. Hoe korter de houdbaarheid, hoe hoger de korting. Albert Heijn rolt deze techniek nu over steeds meer winkels uit.
Albert Heijn betrekt ook consumenten bij het onderwerp. Zo verkopen ze groente en fruit die door hun afwijkende vorm of uiterlijk eerst niet in de winkel terecht kwamen, onder de naam Buitenbeentjes. Daarnaast staat op de 35% kortingssticker 'Samen tegen verspilling'. Met deze kortingsstickers probeert Albert Heijn op de laatste dag van de houdbaarheid producten nog te verkopen. Om klanten te inspireren staan er tips op de website van Albert Heijn om minder voedsel te verspillen.
Daarnaast introduceerde Albert Heijn Overblijvers: tasjes gevuld met producten die aan het eind van de dag overblijven, uit het assortiment gaan of een naderende houdbaarheidsdatum hebben. Klanten kunnen deze tasjes digitaal reserveren in de Overblijvers-app en hebben de keuze uit vier soorten Overblijvers met verschillende categorieën inhoud. Met dit initiatief kan Albert Heijn circa 4,5 miljoen kilo voedselverspilling per jaar voorkomen.
Jumbo
Jumbo werkt aan de vermindering van voedselverspilling door zelf minder voedsel weg te gooien én door hun klanten te inspireren hetzelfde te doen. Jumbo richt de keten zo in dat zoveel mogelijk voedsel op de juiste plek terechtkomt en zo min mogelijk wordt verspild.
Dit begint bij de afspraken die tussen Jumbo en boeren worden gemaakt. Ze maken afspraken over hoeveelheden en Jumbo geeft de boeren inzicht in hun verkoopcijfers. Hierdoor wordt de kans op voedselverspilling voorkomen.
Daarnaast krijgt elke Jumbo-winkel besteladvies op basis van data (verkoopgegevens, feestdagen, lokale evenementen, weersvoorspellingen). Dit helpt winkels om de juiste hoeveelheid te bestellen.
Blijven er uiteindelijk toch producten over, dan probeert Jumbo deze zoveel mogelijk een goede bestemming te geven. Producten zoals vlees(waren), vis, groentemixen en sappen met de houdbaarheidsdatum van vandaag worden tegen een gereduceerd tarief aangeboden. Deze producten zijn te vinden in het ‘Samen minder Verspillen’ schap in 580 winkels.
Daarnaast verwerkt Jumbo overgebleven producten in nieuwe producten. Zo maken de Jumbo Foodmarkten van overrijpe bananen bananenbrood en verwerken ze overgebleven groenten in sauzen en soepen.
In september 2020 introduceerde Jumbo het concept ‘Brood van Brood’. Met dit concept wil Jumbo de verspilling van brood verder aanpakken. Jumbo is hiermee de eerste supermarktketen die nieuwe, dagverse broden gemaakt van retourbrood in de schappen legt.
Ook werkt Jumbo samen met de Voedselbanken Nederland. Producten die overblijven of retour komen in distributiecentra worden beschikbaar gesteld aan de lokale voedselbanken, winkels werken samen met de lokale voedselbank en Jumbo heeft in tijden van COVID-19 het Koningsontbijt (dat vanwege COVID-19 niet door kon gaan) beschikbaar gesteld aan de voedselbanken.
Om klanten te inspireren heeft Jumbo een website pagina vol met tips om thuis voedselverspilling te verminderen. Daarbij worden ook recepten gedeeld die gemaakt kunnen worden met groente of fruit dat over is.
Lidl
Voedselverspilling verminderen staat bij Lidl hoog op de agenda. Als discounter wordt er van nature weinig verspild. Vraag en aanbod worden dan ook zo goed mogelijk op elkaar afgestemd.
Lidl staat continu in contact met haar groente en fruit leveranciers om te voorkomen dat zij met overproductie of producten met afwijkende maten blijven zitten. Groente en fruit producten uit de winkels die toch overblijven en niet meer verkocht kunnen worden gaan naar de voedselbank. Daarnaast gebruiken winkels een 30% kortingssticker op producten die nog maar beperkt houdbaar zijn.
In Nederland heeft Lidl het concept ‘Verspil mij niet, ik ben nog goed’ uitgerold. Producten zoals kaas, brood en melk worden voortaan – op de laatste dag van hun houdbaarheidsdatum – verkocht voor 0,25 eurocent; vlees, vis en vega-producten voor 0,50 eurocent. Brood kan de klant de dag erna tot 12:00 uur kopen voor 0,25 eurocent. Daarnaast kunnen consumenten via de Too Good To Go app een box met groenten en fruit bestellen en ophalen in de Lidl winkels. De boxen kosten €2,99, maar bevatten drie keer zoveel in originele waarde.
Samen met verschillende ketenschakels heeft Lidl een circulaire ketensamenwerking opgezet. Het brood dat bij Lidl niet verkocht wordt gaat via Bakkerij Holland naar Nijsen/Granico waar het brood verwerkt wordt tot kippenvoer. Kipster voert dit aan hun legkippen waarna de eieren bij Lidl worden verkocht.
PLUS
PLUS doet veel om voedselverspilling tegen te gaan en heeft de ambitie om in 2030 50% minder voedsel te verspillen dan in 2015. De supermarkt zet hierbij in op voorkomen, verminderen en verwaarden.
In 2020 is de samenwerking met Too Good To Go geïntensiveerd: eind 2021 waren er 144 winkels aangesloten en hebben ze samen met klanten de verspilling van zo’n 300.000 maaltijden voorkomen.
Bij de supermarkten van PLUS wordt bewust ingekocht, waardoor er zo min mogelijk wordt weggegooid. Daarnaast zijn ze er op alert dat de temperatuur van de verse producten in de gehele keten – van leverancier tot in de winkel – goed wordt gewaarborgd. Dit zorgt voor een optimale kwaliteit en houdbaarheid.
Ook gebruiken alle PLUS winkels elektronische schaplabels. Dit maakt het tellen van de voorraad eenvoudiger met betere inkoop en voorraadbeheer tot gevolg. Producten tegen het einde van de houdbaarheidsdatum worden afgeprijsd en veel PLUS winkels werken samen met lokale voedselbanken of andere lokale initiatieven zoals Voedselsurplus.
PLUS informeert hun klanten actief over het verminderen van voedselverspilling. Zo worden er in het tijdschrift Boodschappen, het magazine Genieten en op hun website en social kanalen veel tips gegeven om voedselverspilling te voorkomen. Daarnaast reiken ze consumenten geregeld hulpmiddelen aan, zoals de koelkaststicker van het Voedingscentrum.
Technologieën & data
Technologieën en data zijn niet meer weg te denken uit de huidige maatschappij. Voor preventie en vermindering van voedselverspilling in de retail zijn er verschillende mogelijkheden om technologie in te zetten en van data gebruik te maken.
Contronics Dry Misting
Contronics werkt aan vermindering van voedselverspilling door een praktische oplossing te bieden: Dry Misting. De mist van Contronics heeft een koelende werking en beschermt verse producten zoals groente en fruit tegen uitdroging. In supermarkten wordt er door het gebruik van Dry Misting gemiddeld 25% minder groente en fruit weggegooid. Bovendien helpt de mist de klanten van Contronics om het gebruik van plastic verpakkingen te verminderen.
EyeOn
EyeOn is een bedrijf dat advies geeft over planning en forecasting en gespecialiseerd is in het optimaliseren van stromen in de keten. Het bedrijf maakt de keten transparant door gebruik van grote hoeveelheden data en verschaft daarmee inzicht hoe processen kunnen verbeteren om verspilling te voorkomen. Zo heeft EyeOn in samenwerking met retailers de derving in distributiecentra en in winkels gereduceerd.
Keep-it Technologies
Keep-it heeft een real time houdbaarheidsindicator ontwikkeld die laat zien hoeveel dagen een product nog houdbaar is. De indicator is gekalibreerd op basis van houdbaarheidsdata van specifieke producten. In combinatie met de temperatuur waaraan het product is blootgesteld, berekent de indicator hoeveel dagen het product nog houdbaar is. Gebruik van de indicator kan voedselverspilling effectief verminderen omdat houdbaarheid veel te maken heeft met de temperatuur waaraan het product is blootgesteld. In 2012 werd de Keep-it houdbaarheidsindicator in Noorse supermarkten voor het eerst geïntroduceerd.
OneThird
OneThird ontwikkelde een intelligente scanner waarmee op elk moment de houdbaarheid van groenten en fruit kan worden voorspeld. Zo kan er eenvoudig bepaald worden hoelang het nog duurt voordat het product niet meer acceptabel is om te verkopen. Het doel van OneThird is om objectieve houdbaarheidsdata en gerelateerde informatie in real-time beschikbaar te maken voor verschillende schakels in de keten. Hierdoor kunnen er beter besluiten worden genomen, kijkend naar de houdbaarheid, waardoor voedselverspilling vermindert. OneThird biedt retailers objectieve houdbaarheid voorspellende oplossingen waardoor betere inspecties kunnen worden uitgevoerd bij binnenkomende producten.
Orcado
Orcado ontwikkelde een gecombineerd product, genaamd Supplybrain. Dit is geavanceerde software waarin meerdere modules beschikbaar zijn: forecasting, VMI (Vendor Managed Inventory) en demandplanning. Met deze drie modules wordt o.a. geavanceerde forecasting software gebruikt om verspilling te voorkomen en kosten te reduceren en wordt de VMI gebruikt voor de ondersteuning van het voorraadbeheer. Optimalisatie in de keten zorgt voor minder verspilling en meer rendement.
Wasteless
Wasteless biedt een kant-en-klare software oplossing voor afprijzingen van versproducten in supermarkten. De oplossing bestaat uit een dynamische ‘Pricing Engine’ die optimaal afprijst op basis van de houdbaarheidsdatum. Zo krijgen versproducten op het juiste tijdstip de juiste verkoopprijs, zodat zij worden verkocht in plaats van weggegooid. Als afprijzing voor de kortste houdbaarheid nodig is, ziet de consument deze bijvoorbeeld op een elektronisch schapkaartje of de scanner. Zo verkopen supermarkten ook de producten met een nog beperkte houdbaarheid en wordt verspilling voorkomen.
Aan het eind van de dag
Aan het eind van de dag zijn er vaak producten over die bijvoorbeeld tegen het eind van de houdbaarheidsdatum lopen. Andere producten, zoals vers brood, liggen maar één dag in de winkel. Een aantal organisaties heeft oplossingen ontwikkeld om te voorkomen dat deze producten worden verspild.
Kipster
Het kippenvoer voor de kippen van Kipster bestaat voor 97% uit restjes en voor 3% uit vitamines en mineralen. Bakkerij Holland, Kipster, Lidl en Nijsen/Granico hebben een circulaire ketensamenwerking opgezet. Niet-verkocht brood van Lidl wordt via Bakkerij Holland naar Nijsen/Granico gebracht waar het wordt vermengd tot kippenvoer. Kipster voert dit aan hun kippen waarna de gelegde eieren bij Lidl worden verkocht. Kipster-kippen werken zo al scharrelend mee aan het verminderen van voedselverspilling en waarderen de reststromen, van onder andere bakkerijen, op tot eieren.
Meal Tip
Meal Tip is een app die dagelijks inzicht geeft in aanbiedingen van versproducten in de lokale supermarkt. De app biedt daarnaast ook inspiratie met recepten voor gerechten die klanten met de betreffende producten kunnen maken. De aanbiedingen gelden voor verse producten die een korte houdbaarheidsdatum hebben, maar nog makkelijk verkocht kunnen worden. Klanten kopen de producten via de app en halen ze vervolgens op bij de supermarkt. Op deze manier wordt voedselverspilling verminderd, kunnen de klanten voordelig producten kopen en levert het de supermarkt omzet op.
Phenix
Phenix werkt samen met out-of-home en retail organisaties om voedselverspilling te voorkomen en te verminderen. Ze bieden verschillende oplossingen zoals een tool om houdbaarheidsdata te monitoren in de schappen, een app waarmee producten waarvan de uiterlijke houdbaarheidsdatum nadert verkocht kunnen worden en de mogelijkheid om producten in verrassingsmanden te verkopen of te doneren aan goede doelen. Ook geven ze bedrijven specifieke adviezen wat ze het beste kunnen doen in hun situatie om voedselverspilling aan te pakken om het voedsel zo hoog mogelijk te verwaarden.
Too Good To Go
Een andere manier om producten die tegen de houdbaarheid aanlopen, een goede bestemming te geven, is via de app van Too Good To Go. Met behulp van de app zorgt Too Good To Go ervoor dat onder andere retailers producten die anders niet meer verkocht zouden worden, tegen een gereduceerde prijs kunnen aanbieden. De producten worden aangeboden in een Magic Box die consumenten via de app kunnen kopen. Consumenten weten van tevoren niet welke producten er in de Magic Box zitten.
Voedselbanken Nederland
De voedselbanken helpen de mensen die gedurende een periode niet in staat zijn in hun eerste levensbehoefte te voorzien. Dat doen ze door deze mensen tijdelijk te voorzien van voedselpakketten. De retail kan daarbij helpen door het doneren van producten die bijvoorbeeld geen bestemming meer hebben. Voedselbanken Nederland zorgt ervoor dat de producten terecht komen bij mensen die het goed kunnen gebruiken. Zo worden mensen geholpen én wordt voedselverspilling tegengegaan.