Minister Schouten van Armoedebeleid heeft de Tweede Kamer geïnformeerd over het haalbaarheidsonderzoek naar de Sociaal Maatschappelijke Menukaart. Het model voor deze Menukaart is erop gericht om reststromen, die in hun huidige vorm niet bruikbaar zijn voor voedselbanken, te verwerken tot lang houdbare, gezonde producten. Denk aan een partij verse groenten die verloren dreigt te gaan, maar verwerkt kan worden tot soep. Doel is om zowel productieketens verspillingsvrij te maken als structureel een gezond basisaanbod te bieden aan de voedselbanken. Hoewel bedrijven positief tegenover dit model staan, blijkt uit onderzoek dat uitvoering momenteel om meerdere reden niet haalbaar is.

Prijs en complexiteit

Samen Tegen Voedselverspilling en Voedselbanken Nederland hebben het model rondom de Sociaal Maatschappelijke Menukaart de afgelopen periode uitgewerkt, in overleg met de ministeries van LNV en SZW. Adviesbureau VanWaarde en Samen Tegen Voedselverspilling voerden vervolgens een haalbaarheidsstudie uit. De belangrijkste conclusie is dat het op korte termijn niet haalbaar is om een ketensamenwerking te starten waarin op grote schaal reststromen worden verwerkt tot producten die aangeboden worden aan voedselhulporganisaties. Prijs is een belangrijke reden: producten gemaakt van reststromen zijn duurder dan reguliere stromen.

Voedselhulp bieden en verspilling terugdringen

Voor de haalbaarheidsstudie werden diverse stakeholders van Samen Tegen Voedselverspilling, die mogelijk zouden participeren in de Sociaal Maatschappelijke Menukaart, geïnterviewd. De geïnterviewden staan positief tegenover het idee van de Menukaart. Donatie aan voedselhulporganisaties heeft vaak al een vaste plek in het bedrijf van de geïnterviewden. Ook zeggen zij in te zetten op het terugdringen van voedselverspilling. Het verenigen van beide doelen in één initiatief blijkt echter te complex.

Transitie voedselsysteem

Het lijkt logisch om met reststromen producten te maken voor voedselhulp, maar vanwege de complexiteit van ons voedselsysteem is juist het tegenovergestelde waar. Ons voedselsysteem is gericht op efficiëntie: zo veel mogelijk, zo goedkoop mogelijk. Het rapport bevestigt dat de transitie naar een duurzamer, verspillingsvrij voedselsysteem nodig is. Samen Tegen Voedselverspilling streeft naar een circulair voedselsysteem waarin we minder produceren om meer monden te voeden. Een systeem waarin we sturen op toegevoegde waarde, in plaats van op kwantiteit, en waarin externaliteiten worden doorberekend. Een langtermijnvisie vanuit de overheid is nodig om deze transitie verder aan te jagen.

Vervolgstappen

Op basis van de uitkomsten van het onderzoek en de behoeften van de voedselbanken doen de overheid en Voedselbanken Nederland vervolgonderzoek. De vraag hoe voedselzekerheid op de lange termijn te borgen voor de voedselbanken staat daarin centraal. Daarnaast start het ministerie van LNV in november een onderzoek naar de grootte en de potentie van producten die, om diverse redenen, niet voorbij de douane komen maar wel geschikt zijn voor humane consumptie.

Download hier het haalbaarheidsonderzoek Sociaal Maatschappelijke Menukaart.