Houdbaarheidsiconen op de verpakking kunnen consumenten helpen om minder voedsel te verspillen. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen University & Research, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en in samenwerking met het Voedingscentrum, Too Good To Go en Samen Tegen Voedselverspilling. Het onderzoek laat zien dat het loont om te investeren in duidelijke houdbaarheidsinformatie op de verpakking en biedt aanknopingspunten voor de praktijk. 

Verwarring tussen THT en TGT 

‘Kijk, ruik en proef. Vaak nog goed na de datum’ versus ‘Niet gebruiken na de datum’. De gewenste actie bij de tenminste houdbaar tot-datum (THT) is een heel andere dan die bij te gebruiken tot (TGT). Toch haalt het merendeel van de consumenten ze door elkaar. Ze gooien daardoor vaak producten weg die eigenlijk nog prima eetbaar zijn. De verwarring tussen de THT en TGT is goed voor zo’n tien procent van de voedselverspilling thuis. Dat is nogal wat, als je bedenkt dat de gemiddelde consument in ons land jaarlijks zo’n 34 kilo (inclusief dikke vloeistoffen en zuivel) aan voedsel weggooit. 

Verkennend onderzoek  

De Nederlandse overheid zet bij het verminderen van voedselverspilling – het doel is halvering in 2030 ten opzichte van 2015 – dan ook in op een beter begrip van houdbaarheidsdata bij de consument. Ook in landen om ons heen is er aandacht voor het onderwerp, en nieuwe Europese regelgeving is onderweg. Het ministerie van LNV liet Wageningen University & Research alvast een verkennend onderzoek doen naar de meerwaarde van houdbaarheidsiconen (visual cues) op de verpakking. Voor dit consumentenonderzoek werden, door de bij dit project betrokken partners, vier verschillende iconen ontworpen voor zowel THT als TGT.  

Online survey   

De studie bestond uit een online survey bij een representatieve steekproef van 1.500 Nederlandse respondenten. Hieruit bleek dat de meeste consumenten met en zonder houdbaarheidsiconen dezelfde keuzes maken om een product op of over de datum te gebruiken, te kijken-ruiken-proeven of weg te gooien. Maar een kleine groep laat zijn gedrag er wel in positieve zin door beïnvloeden. Door het toevoegen van een icoon waren deze deelnemers minder geneigd om THT-producten over de datum weg te gooien. Ook waren ze meer geneigd om TGT-producten op de dag van de uiterste houdbaarheid op te eten, terwijl ze juist voorzichtiger werden met TGT-producten na deze datum – precies zoals de bedoeling is met het oog op voedselveiligheid. Bij THT scoorden de houdbaarheidsiconen waarop drie zintuigen te zien waren en de tekst ‘Vaak nog goed na de datum. Kijk, ruik en proef’ goed. Bij TGT werden iconen die een associatie met ‘stop’ opriepen het best beoordeeld.  

Samen optrekken 

“Houdbaarheidsiconen op de verpakking zetten is een uitdaging om integraal aan te pakken”, aldus Sanne Stroosnijder, programmamanager Food Loss & Waste bij Wageningen University & Research. “Het is voor fabrikanten nu al passen en meten met alle informatie die ze moeten vermelden. Denk aan de ingrediëntenlijst, allergenen en de voedingswaarde. Daar komt bij dat veel bedrijven producten maken voor meerdere landen, met productinformatie in meerdere talen op de verpakking.”  

Het is volgens Stroosnijder cruciaal dat de overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties samen optrekken bij het verbeteren van houdbaarheidsinformatie op de verpakking. “Fabrikanten kunnen het de consument gemakkelijk maken en de overheid kan bedrijven hierin stimuleren.” Consumenten hebben daarnaast baat bij praktische tips voor hoe ze houdbaarheidsdata thuis moeten toepassen. Denk aan een vaste plek in de koelkast voor dingen die bijna op moeten, hulp bij het herkennen van bederf en inspiratie voor verspillingsvrije recepten.  

Hoe verspillingsvrij ben jij? 

De studie borduurt voort op eerder onderzoek naar houdbaarheidsdata en voedselverspilling. Naar aanleiding van dit eerdere onderzoek heeft het ministerie van LNV samen met een aantal bedrijven en brancheorganisaties in ons land in 2017 de Green Deal ‘Over de datum?’ opgericht. De uitkomsten van onder meer deze samenwerking dienden als basis voor onderdelen van de publiekscampagne ‘Hoe verspillingsvrij ben jij?’, in 2019 gelanceerd door Samen Tegen Voedselverspilling.