Spelregels veranderen: 10 prioriteiten
Om voedselverspilling te halveren voor 2030 zijn nog grote stappen nodig. Soms staat wet- en regelgeving in de weg. Die regels moeten veranderen, zodat ondernemers zich nog beter kunnen inzetten om zo min mogelijk te verspillen en reststromen optimaal te verwaarden. Wageningen Food & Biobased Research deed onderzoek naar de belemmeringen in beleid, wetgeving en private spelregels en hield een brede consultatie onder stakeholders. Op basis hiervan heeft Samen Tegen Voedselverspilling (STV) 10 kansrijke prioriteiten geselecteerd om te veranderen. Minister Schouten onderschreef deze top 10 in haar brief aan de Tweede Kamer.
Oproep: samen spelregels veranderen
Samen Tegen Voedselverspilling doet een beroep op politiek, overheid en bedrijven om samen de spelregels te veranderen. Zo wordt een circulair voedselsysteem, waarin alle grondstoffen zo nuttig mogelijk worden gebruikt, de enige logische keuze.
HARMONISEER DE NEDERLANDSE DEFINITIE VAN VOEDSELVERSPILLING MET DE EU
De definitie van voedselverspilling vormt de basis voor het meten en rapporteren van verspilling, het nemen van gerichte maatregelen en het evalueren van beleid. Die basis moet op orde zijn. Met een duidelijke definitie zijn meer bedrijven in staat om te monitoren, waardoor ze voedselverspilling uiteindelijk verder terug kunnen dringen.
RICHT HET GEMEENSCHAPPELIJK LANDBOUWBELEID ZO IN DAT HET PRODUCTIE STIMULEERT DIE PRECIES VOLDOET AAN DE VRAAG, NEEM ALLE PRIKKELS TOT OVERPRODUCTIE WEG EN HARMONISEER WETGEVING TUSSEN EU-LIDSTATEN
Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) ligt aan de basis van alle voedselproductie in de EU en is momenteel vooral gericht op productieverhoging en inkomensondersteuning voor de primaire sector. Hoewel het veranderen van het GLB een zaak van de lange adem is, beschouwt STV dit als essentieel voor het bereiken van een duurzamer voedselsysteem. Als het GLB fundamenteel rekening houdt met het voorkomen en verminderen van grondstofverliezen kunnen we grote stappen zetten.
GEEF FINANCIËLE PRIKKELS OM ‘DOORDRAAIEN’ VAN ONVERKOCHT PRODUCT TE VOORKOMEN
Er bestaan nog teveel perverse, veelal economische, prikkels om te blijven produceren zonder afzet, waardoor overschotten in de versketens ontstaan. STV wil samen met betrokken partijen uit de keten onderzoeken met welke instrumenten een circulair voedselsysteem financieel aantrekkelijker wordt.
ONTKOPPEL PETFEED-NORMEN VAN FOOD- EN LIVESTOCK FEED-NORMEN
Wanneer een product wordt afgekeurd vanwege de voedselveiligheid mag het ook niet als huisdiervoeding (petfeed) worden gebruikt. Voor petfeed geldt namelijk dezelfde wetgeving als voor veevoer. Via veevoer kan de afgekeurde grondstof indirect weer bij mensen op het bord komen; bij petfeed is dat niet het geval. STV pleit ervoor dat deze normen worden ontkoppeld, zodat meer reststromen in petfeed verwerkt kunnen worden. Uiteraard is gedegen onderzoek naar de veiligheid nodig en staat de gezondheid van het huisdier voorop.
MAAK HET MOGELIJK OM PRODUCTEN SELECTIEF AF TE KEUREN DOOR INZET VAN GERICHTE TRACKING & TRACING-TECHNOLOGIE
Bij een probleem met de voedselveiligheid maakt tracking & tracing-technologie het mogelijk dat niet een hele partij, maar slechts een selectief aantal producten wordt afgekeurd. Hiervoor moeten data in de keten efficiënt worden uitgewisseld en de technologie breed beschikbaar zijn. Daarnaast moeten voedselveiligheidsregels worden aangepast, zodat producten heel gericht afgekeurd mogen worden.
PAS EUROPESE WETGEVING AAN ZODAT MEER RESTSTROMEN VERWERKT KUNNEN WORDEN IN DIERVOEDING
Het gebruik van dierlijke reststromen is in Europese wetgeving aan banden gelegd. Zo moeten bedrijven die werken met voer van dierlijke oorsprong – denk aan vismeel – zich aan strenge regels houden. Hetzelfde geldt voor bedrijven die werken met organische meststoffen en bodemverbeteraars met dierlijke eiwitten erin. Doel van de wetgeving is om overdracht van ziektes (bijvoorbeeld BSE) te voorkomen. Waardevolle dierlijke bijproducten worden nu vaak verbrand, gecomposteerd of omgezet in biogas. Buiten de EU bestaan echter succesvolle voorbeelden, waarin swill (bijvoorbeeld keukenafval uit de horeca) op een veilige manier verwerkt wordt in veevoer. In de EU zouden we bij aanpassing van deze regels ongeveer 7-14Mton aan extra reststromen kunnen verwaarden (bron: REFRESH). Uiteraard staat borging van de voedselveiligheid hierbij voorop.
ONTWIKKEL EEN OVERKOEPELENDE VISIE OP DE RELATIE TUSSEN VERPAKKINGEN, VERPAKKINGSAFVAL EN VOEDSELVERSPILLING EN HARMONISEER INTEGRAAL BELEID TUSSEN NEDERLAND EN DE EU
In een circulaire economie willen we zowel het aandeel verpakkingen (vooral kunststof) als voedselverspilling terugdringen. Tussen deze twee thema’s schuren de beleidsambities. Bovendien is er nog onvoldoende bekend over de rol tussen verpakken en verspillen. We streven naar effectieve verpakkingen die producten optimaal beschermen en die tegelijkertijd gerecycled of goed recyclebaar zijn. STV pleit voor een meer integraal perspectief.
GEEF FINANCIËLE PRIKKELS OM ONDERNEMERS TE STIMULEREN ORGANISCHE RESTSTROMEN OPTIMAAL TE VERWAARDEN
Er kunnen meer financiële prikkels ingezet worden om minder voedsel te verspillen en om organisch afval zo hoogwaardig mogelijk te benutten. Volgens STV moeten meerdere scenario’s voor verschillende financiële instrumenten worden doorgerekend op efficiëntie en effectiviteit.
INTERPRETEER EN HANDHAAF WET- EN REGELGEVING RONDOM VOEDSELVEILIGHEID EN HANDELSNORMEN OP EENDUIDIGE WIJZE
Hoewel de betreffende wetgeving vergaand gedetailleerd is, zijn verschillende interpretaties en opvattingen mogelijk tussen handhavers/controleurs, en ook tussen lidstaten. Daarom zijn heldere richtlijnen en goede afstemming tussen handhavers en controleurs op Nederlands en Europees niveau nodig, met betere afstemming in samenspraak tussen ministeries, bevoegde overheidsinstanties en ketenpartijen.
MAAK SMART SENSORTECHNOLOGIE VOOR FLEXIBELE
HOUDBAARHEIDSAANDUIDING MOGELIJK
Dankzij smart sensortechnologie krijgen producten een flexibele houdbaarheidsdatum, zodat producten pas weggegooid hoeven te worden als ze écht niet meer goed zijn. Er is meer onderzoek nodig naar deze technologie. Daarnaast moet deze worden toegestaan in de voedselveiligheidsregels.