FEITEN EN CIJFERS

Samen Tegen Voedselverspilling is hét ecosysteem waarin alle belangrijke initiatieven, expertise en krachten tegen voedselverspilling in Nederland samenkomen, met de ambitie om jaarlijks 1 miljard kilo voedsel binnen de keten te behouden. Op deze pagina vind je de belangrijkste feiten en cijfers, met bronnen, rondom voedselverspilling. Staat het antwoord op jouw vraag hier niet tussen? Neem dan contact met ons op.

Hoeveel impact heeft ons voedselsysteem op het klimaat?

Illustratie infographic: Lisa Winters.

Download hier de volledige infographic

Hoeveel voedsel verspillen we?

In Nederland wordt jaarlijks ongeveer 2 miljard kilo voedsel verspild. Ofwel een file van Utrecht naar Barcelona met bumper aan bumper rijdende vrachtwagens gevuld met voedsel. Dat gebeurt in de hele keten: van boer tot bord en van lopende band tot restaurant. Dit is een inschatting voor de hele keten naar aanleiding van de Monitor Voedselverspilling door WUR door de jaren heen.

Hoeveel voedsel verspillen Nederlandse huishoudens?

Elke drie jaar meet het Voedingscentrum voedselverspilling door huishoudens, aan de hand van een afvalsorteeranalyse. In 2022 verdween gemiddeld 33,4 kilo vast voedsel in de prullenbak en 64,4 liter drinken per persoon per jaar in de gootsteen of het toilet. Brood, groente, fruit, aardappelen en zuivel worden het meest verspild. Voor meer info over voedselverspilling door consumenten, kijk hier.

Zijn we meer of minder voedsel gaan verspillen?

Samen Tegen Voedselverspilling benadrukt dat betrouwbare inzichten per ketenschakel en (sub)sector nodig zijn om gericht te meten en impact te maken voor een verspillingsvrij voedselsysteem. Die inzichten zijn er al voor huishoudens en voor supermarkten (zie onder) en daar is een daling zichtbaar. Ook in andere sectoren wordt gewerkt aan de betouwbare monitoring.

De Monitor Voedselverspilling, door WUR in opdracht van het ministerie van LNV, schetst daarnaast een globaal beeld van hoe het ervoor staat met grondstofgebruik in de Nederlandse voedselketen. Hierin wordt gerekend op basis van afval- en veevoerstatistieken.

Uit de Monitor Voedselverspilling update 2009-2020 blijkt het volgende. De totale omvang van voedselverspilling in Nederland in 2020 was 2.811 kiloton, of 161 kilogram per hoofd van de bevolking. Dit is een groter volume dan de voorgaande meting in 2019 (88-136 kilogram). Dit komt doordat de definitie van voedselverspilling is aangepast; sinds 2022 gebruiken we in Nederland de geharmoniseerde Europese definitie van voedselverspilling, die verschilt van de eerder door Nederland gebruikte definitie. Als de cijfers uit de laatste monitor omgerekend worden naar de eerder gebruikte definitie om zo de verschillende jaren met elkaar te kunnen vergelijken, levert dat een aanzienlijke daling op in de bovengrens van de voedselverspilling ten opzichte van 2019 en voorgaande jaren. De omvang in 2020 is volgens de voormalige definitie 97-123 kilogram per hoofd van de bevolking. In 2019 was dit 88-136 kilogram per hoofd van de bevolking.

Onder Nederlandse consumenten blijkt voedselverspilling al wel een aantal jaren te dalen. De daling die tussen 2013 en 2019 zichtbaar was, was beperkt terug te zien in 2022. Hoewel er nog wel een lagere hoeveelheid voedselverspilling is gevonden, is het verschil veel kleiner dan in eerdere jaren. In 2019 was de gemeten hoeveelheid ten opzichte van 2016 17% lager. In 2022 was de gemeten hoeveelheid ten opzichte van 2019 nog maar 2% lager. Er lijkt dan ook sprake te zijn van een stagnatie, al is dat pas met zekerheid te zeggen na de volgende meting in 2025. In de afgelopen jaren zagen we met name een daling in verspilling van zuivel en brood. (bron: Voedingscentrum).

Hoeveel voedsel moeten we minder verspillen?

Nederland heeft zich gecommitteerd aan Sustainable Development Goal (SDG) 12.3 van de Verenigde Naties om in 2030 voedselverspilling te halveren ten opzichte van 2015. Dat betekent dat we in Nederland 1 miljard kilo voedsel per jaar minder moeten verspillen. Dat staat gelijk aan een jaar lang eten voor 2,7 miljoen mensen, ofwel de hele provincie Noord-Holland (berekend aan de hand van de Voedselconsumptiepeiling).

Hoe kunnen we voedselverspilling tegengaan?

De Ladder van Moerman is een model dat laat zien hoe voedsel/grondstoffen zo hoogwaardig mogelijk gebruikt kunnen worden. Het voorkomen van verspilling is de meest wenselijke situatie, en als dat niet mogelijk is het verwerken tot nieuwe grondstoffen voor veevoer of hoogwaardige materialen. Recycling, composteren of verbranden van voedsel zijn de minst wenselijke opties.

Lees hier wat je als consument kunt doen

Lees hier wat je als bedrijf kunt doen

Waarom is het tegengaan van voedselverspilling zo belangrijk?

Minder voedselverspilling draagt bij aan:

het verminderen van uitstoot van broeikasgassen en behalen van de klimaatdoelstellingen;
een circulaire economie waarin we onze grondstoffen binnen het voedselsysteem telkens opnieuw tot waarde laten komen;
minder landgebruik en het behoud van biodiversiteit;
minder afhankelijkheid van de wereldwijde grondstoffenmarkt;
een veerkrachtig voedselproductiesysteem met genoeg goed voedsel voor iedereen.

Wat is de impact van voedselverspilling op het klimaat?

Al ons eten en drinken is met aandacht en energie verbouwd, gekweekt, verwerkt, getransporteerd, gekoeld, of juist verhit, en verpakt. Van grond tot mond en van lopende band tot restaurant. Door elk kapje brood of overrijp stuk fruit goed te benutten, dragen we positief bij aan ons klimaat en onze hele leefwereld. Naarmate voedsel later in de keten wordt weggegooid, zijn de milieueffecten relatief groter. Er is dan al veel energie in bewerking, transport, verpakking en bereiding gestoken. Bij vlees is het extra belangrijk om verspilling te voorkomen, omdat de productie ervan een grote klimaat-impact heeft.

Wereldwijd

Als we de CO2-uitstoot van voedselverspilling met een land vergelijken, zou het na de Verenigde Staten en China verantwoordelijk zijn voor de meeste uitstoot ter wereld (bron: WRI, 2015 – gebaseerd op CAIT, 2015 & FAO, 2015). Het verminderen van voedselverspilling is - naast wind- en zonne-energie - de belangrijkste maatregel om de CO₂-uitstoot wereldwijd terug te dringen. Het is bovendien de meest haalbare en effectieve stap naar een meer verantwoord en duurzaam voedselsysteem (Bron: Project Drawdown).

Europa

Voedselverspilling is in Europa verantwoordelijk voor 6% van de totale uitstoot van broeikasgassen door menselijke activiteiten (bron: FUSIONS Impact Assessment Report 2015).

Nederland

Door 2 miljard kilo voedsel te verspillen in de hele keten stoten we jaarlijks zo’n 6 miljard kilo CO₂ (-equivalent) uit (berekend op basis van cijfers FAO en FUSIONS).

Wat levert het verminderen van voedselverspilling economisch gezien op?

Iedere geïnvesteerde euro in een bewezen oplossing om voedselverspilling te voorkomen, betaalt zich voor bedrijven 14 keer terug (bron: Champions 12.3). Door thuis minder voedsel te verspillen kunnen we 138,- euro per persoon per jaar besparen (bron: Voedingscentrum).

In hoeverre heeft omgaan met de THT- of TGT-datum invloed op voedselverspilling?

Wanneer we Nederlanders vragen wat de reden is dat ze een product hebben verspild, gaven ze in 13% van de gevallen aan dat de houdbaarheidsdatum was verstreken (bron: Voedingscentrum).

Meer informatie over houdbaarheidsdatums

(Bron: Zelfmonitor Retail)

Hoeveel voedsel wordt er verspild door supermarkten?

Van al het voedsel, inclusief dranken, dat supermarkten in Nederland aanboden in 2020, werd gemiddeld 98,4% verkocht. 1,6% van het voedsel, uitgedrukt in kilogrammen, kwam niet bij consumenten terecht. Daarmee is de hoeveelheid voedselverspilling in supermarkten met 3,6% afgenomen ten opzichte van 2018. Dit blijkt uit onderzoek door Wageningen University & Research (WUR), in opdracht van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) en het ministerie van Landbouw, Natuur & Voedselkwaliteit, onder de vlag van de stichting Samen Tegen Voedselverspilling.

DOWNLOAD HIER DE VOLLEDIGE INFOGRAPHIC

Wat weten we over voedselverspilling out-of-home?

Buffetten: Internationaal onderzoek laat zien dat 50% van de buffetten verspild wordt.
In de horeca valt veel winst te behalen op het gebied van voedselverspilling. Tijdens de Food Waste Challenge 2019 bleek gemiddeld een reductie van 21% voedselverspilling bij de deelnemers haalbaar, met uitschieters tot boven de 60%.
Jaarlijks wordt ongeveer 40% van het voedsel dat is ingekocht door ziekenhuizen en zorginstellingen verspild. WUR berekende gebaseerd op onderzoek bij meerdere Nederlandse ziekenhuizen dat er, door minder voedsel te verspillen, per ziekenhuis ongeveer €50.000 à €150.000 per jaar bespaard kan worden (afhankelijk van het type en de omvang van de zorginstelling).
Uit onderzoek in 2012 door WUR en Veneca bleek dat de voedselverspilling in de bedrijfscateringsector (institutionele en inflight catering uitgezonderd) ongeveer 104 ton per week, ofwel zo’n 5 miljoen kg per jaar, was. Het meeste werd verspild bij soep en de saladebar met dressing, die samen bijna 50% van het gewicht vertegenwoordigen. Soep bevat weliswaar veel water, maar kost de meeste CO2-equivalenten in de bereiding, omdat deze vaak lang warm gehouden wordt.